Bebeklerde gaz problemi miniklerin en çok karşılaştığı durumlardandır. Özellikle ilk aylarda bu daha yaygındır. Zira bebekler emzirme esnasında hava yutmaktadır ve bu, midenin ve bağırsakların gerilmesine, ağrı ve gaz oluşumuna yol açmaktadır.
Bebekler anne karnında 9 aylık bir dönem geçirdikten sonra dünyaya geldiklerinde buraya hemen adapte olamazlar. İşte bu adaptasyon sürecinde yaşadıkları huzursuzluk da gaz sancısı çekmelerinin bir diğer sebebidir.
Anne sütü alan bebeklerde gaz problemi daha seyrek görülür ve fazla uzun sürmez. Anne her öğünde iki memeden de emziriyorsa bebekte laktoz yüklenmesi gelişebilir ve bu da gaz sancısını beraberinde getirir.
Gaz sancısının bebeğe zararı yoktur, sadece fiziksel ağrı sebebiyle huzursuz olur. A vitamini desteği için defne yaprağı çayı tercih edilebilir.
Bebeklerde Gaz Sancısı Belirtileri
Bebek gün içinde hava baloncukları yutar ve buna bağlı olarak spazmlar meydana gelir. Gazı olan bebek dizlerini karnına çekip ağlar ve bu ekseriyetle gece saatlerinde gerçekleşir.
Bebeğin gazı olduğu nasıl anlaşılır? diye merak eden annelerin bu durumu kolik ile karıştırmamak hususunda dikkatli olmaları gerekir. Gaz ve kolik arasındaki fark kolik probleminin bir sinirlilik hâli olmasıdır. Sağlığı yerinde olan, iyi beslenen bir bebek günde 3 saatten fazla ağlıyorsa, bu durum haftada en az 3 gün meydana geliyorsa ve 3 haftadan uzun sürdüyse infantil kolik olduğu anlaşılır.
Bebeğin bacaklarını yukarı doğru çekerek kıvranma hareketi yapması, emmek istemesine rağmen kısa bir süre sonra huysuzlanıp emmeyi bırakması, emdikten sonra bir türlü sakinleşmemesi, karnında belirgin sertlik ve şişlik olması, guruldama sesi gelmesi, kokulu ya da kokusuz geğirmesi veya bağırsak gazı çıkarması şeklinde kendini gösteren bu problem bebeklerin ağlama nöbetleri geçirmesine de sebep olur, huzurunu bozar ve rahat uyuyabilmelerini önler.
Bebeklerde Gaz Sancısı Nedenleri
- Omurilik soğanı, sinir sisteminin bir parçasıdır. Fakat bu, yeni doğanlarda henüz tam olarak gelişmemiştir. Bundan dolayı sindirim sistemi iyi çalışamaz ve yetersiz bağırsak hareketleri gaz oluşumuna yol açar.
- Bebeklerin emzik emdiği sırada hava yutmaları da bebeklerde gaz sebepleri arasındadır.
- Emziğini pekmeze veya bala batırarak vermek gaz problemine yol açabilir.
- Kabızlık da bebekte gaz oluşumuna yol açmaktadır.
- Aynı şekilde bebek, emzirilirken memeyi doğru kavrayamaz ve hava yutarsa gaz problemi ile karşılaşılır. Bu durum biberonla beslenirken de ortaya çıkabilir.
- Mamanın veya anne sütünün sindirimiyle ilgili sorunlar gaz sancısını doğurur.
- Ek gıdaya geçen bebeklere verilen karnabahar, bulgur, mercimek, lahana, brokoli ve kuru fasulye gibi yiyecekler sindirilirken gaz açığa çıkar.
- Çölyak, soğuk algınlığı, huzursuz bağırsak sendromu, crohn gibi rahatsızlıklar gaz oluşumuyla doğrudan bağlantılıdır.
- Çok ağlamak da bebeklerde gaz ile ilişkili faktörlerdendir.
- Ek gıdaya erken başlamak, sıvı tüketiminin yetersiz yahut aşırı olması, düzensiz beslenmek, şekerli su içmesi, nişastalı besinlerle çok erken tanıştırılması; beslenme sırasında ağzına temas eden kaşık, şişe gibi ürünlerin iyi temizlenmemiş olması, bulunduğu odanın çok soğuk veya sıcak olması, ve altının uzun müddet ıslak kalması ya da uzun süre aynı pozisyonda yatırılması da bebekte gaz oluşumunu tetikler.
- Bebeğe kapağı uzun süre açık bırakılmış bir şurup, ağrı kesici, ateş düşürücü, antibiyotik vb. verilmesi gaz sancısı çekmesine sebep olabilir.
Bebeklerde Gaz Yapan Şeyler
Tüm bebeklerde gaz problemi olur diye bir şey söylenemez. En iyisi emziren annenin her gıdayı azar azar tüketmesi ve bebeğine nasıl etki ettiğini gözlemlemesidir. Bununla birlikte emziren annenin şu yiyecekleri tüketmesi bebekte gaz sorunu meydana getirebilir:
- Kuru baklagiller
- Çiğ sebze ve meyveler
- Pırasa
- Kereviz
- Brokoli
- Soğan
- Süt ürünleri
- Enginar
- Kahve, çay, gazlı içecekler
- Baharatlı gıdalar
- Çikolata
- Turunçgiller (Greyfurt, limon, portakal vs.)
- Kepekli yiyecekler
- Sigara kullanmak
(Meyvelerin komposto yapılarak, sebzelerin pişirilerek tüketilmesi önerilir.)
Ek gıdaya geçiş döneminde bebeğe verilen bazı besinler gaz sancısına neden olabilir. Pırasa ve karnabahar bunların başında gelir. Ispanak, bamya, börülce ve taze fasulye gibi lifli sebzelerin de 1 yaşından küçük bebeklere verilmesi önerilmez.
Bebeklerde Gaz Problemi Ne Zaman Biter?
Bebeklerde gaz sancısı çoğunlukla doğumun ardından başlamaktadır. 4-6 ay içinde sinir sistemi daha da gelişir ve sindirim sistemi daha iyi çalışır hâle gelir. Bu dönemden sonra bebekte gaz sancısının kendiliğinden geçtiği görülür.
Fakat bebekte gaz sancısı sinir sisteminin olgunlaşmamasına değil de beslenmeye bağlı ise; bebeklerde gaz problemi ne zaman geçer? sorusuna, ‘yeme düzeni uygun şekilde değiştirildiği zaman’ diye cevap verilebilir.
Bebeklerde Gaz Probleminin Tedavisi
- Bebek emzirilirken 5 dakika arayla gazı çıkarılmalıdır. Biberonla besleniyorsa yine ara ara gazını çıkarmayı ihmal etmemek gerekir. Böylece midesinde hava birikimi olmayacaktır.
- Annenin gün içinde bebeğine verdiği ilk süt laktoz ve şeker bakımından daha zengindir. İlk sütten sonra gelen ikinci sütün rengi daha açık ve kıvamı daha sıvıdır. Bu süt fazlaca yağ içerir. Bilimsel araştırmalar, ilk sütün bebeklerde gaz yapabildiğini göstermektedir. Bunun için laktoz yoğunluğundan kaynaklanan gaz oluşumunu önlemek amacıyla anne ilk sütünü önden sağmalı ve bebeğine ikinci süt dediğimiz kısmını vermelidir.
- Bebeğin hava yutmasını önlemek için, meme ucunun tamamen ağzına girmesi önemlidir. Biberonla beslenirken dik pozisyonda tutulmalıdır.
- Bebeğin gazı çıkarılsa bile yine kalma ihtimali vardır. Ilık bir duş aldırmak ve bebek losyonu ile karnına masaj yapmak onu rahatlatacaktır.
- Bebeğinize yarım kundak yapmak suretiyle küçük sıvazlamalar ve dokunuşlarla anne karnındaymış gibi hissetmesine yardımcı olmanız mümkündür.
- Gaz yapmayan biberonlar tercih edilebilir. Bu ürülnerin aparatı bebeğin hava yutmasını önleyerek gaz sancısı riskini minimize etmektedir.
- Bebek hazır mama yiyorsa doktorun onayı alınarak gaz yapmayan özel mamalar tercih edilebilir.
- En önemlisi bebeğe sevgi ve şefkat göstermeniz; ses tonunuzla ve davranışlarınızla güvende hissettirmeniz çok önemlidir.
- Bebeğe formül mama veriliyorsa inek sütü bazlı olduğu için gaz sorunuyla karşılaşıyor olabilir. Mama değişikliği yapmak iyi gelecektir fakat bunun doktora danışılarak gerçekleştirilmesi lâzımdır. Soya veya keçi sütü bazlı ürünler fayda sağlayabilir.
- Bebeğin ayına ve yaşına uygun biberonlar kullanılmalıdır. Biberon uçlarının olması gerekenden daha geniş veya daha dar olması hâlinde gaz sancısı oluşturabilir.
- Bebeğin sırtına veya karnına sıcak havlu veya havlunun içerisine sıcak su torbası koymak da yararlıdır. Bu sayede gaz vücutta gezinerek kolaylıkla çıkabilecektir. Ancak tabii ki bunlar bebeğin cildini yakmayacak sıcaklıkta olmalıdır.
- Bebeğin bacaklarını bisiklet sürer gibi yavaş yavaş hafifçe bükmek de gazını çıkarmaya destek olacaktır.
Bebeklerde Gaz Çıkarma Yöntemleri
Bebekte gaz çıkarma için uygulayabileceğiniz yöntemlerden bazıları şunlardır:
- Omzunuza Dayamak: Bebeğinizi omzunuza yaslayıp sıkıca tutun ve bir elinizle poposunun altından kavrayın. Diğer elinizle sırtına hafifçe vurun ya da ovalayın. Fakat bebeğinizin kusmasına karşı dikkatli olun.
- Dik Oturtmak: Bebek gazı nasıl çıkarılır? Diye merak ediyorsanız size yardımcı olacak bir başka yöntem de bebeğinizi, yüzü yan tarafa bakacak şekilde dik oturtmaktır. Bebeğinizin kafası öne doğru eğik olacak biçimde kucağınıza oturtun. Bir elinizle koltuk altından tutun, öteki elinizle de göğüs bölgesini destekleyin. Başının öne düşmemesine dikkat ederek sırtını ovalayın.
- Kolunun Üstüne Yatırmak: Bebeğinizin karnı elinizin veya kolunuzun üzerine gelecek şekilde dirseğinizin kıvrımına yerleştirin ve sırtını ovalayın. Bu pozisyonda yürüyerek de gazının sarsıntı ile dışarı çıkmasını sağlayabilirsiniz. Hem bebekler bu pozisyondayken meydana gelen görüş açısını severler.
- Doktorunuza sorarak bebek gaz damlası da kullanabilirsiniz.
- Bebeklerde gaz tedavisi için 6. Aydan sonra zencefil, papatya, defne yaprağı ve rezene gibi bitkilerden yapılan çayları kullanmanın da iyi geldiği söylenmektedir. Fakat bu bebeğinizde alerji veya bağırsak hassasiyeti gibi durumlara sebebiyet verebilir. Onun için kullanmadan evvel hekiminize danışmanızda fayda vardır.
- Bebeği kucakta sallamak, bebek arabasına koyup ileri-geri hareket ettirmek, ninni söylemek, saç kurutma makinesinin veya elektrik süpürgesinin sesini dinletmek, sarılmak, emzik vermek, yumuşak bir battaniyeye sarmak, de gaz sorunuyla başa çıkmaya yardım edecektir.
- Anne sütü bebek için en sağlıklı ve sindirimi en kolay besindir. Fakat iki emzirme arasında en az 2 saat bulunmalıdır. Saat başı emzirilirse sindirilen süt ve sindirilmemiş sütün karışması gaz meydana getirebilir.
- Gaz oluşmaması için bebekler aşırı soğuk veya sıcak ortamlarda bulundurulmamalı; üst üste veya dar kıyafetler giydirilmemelidir.
